Kabakçı Salih Efe

Kabakçı Salih Efe, Tavşanlı’nın eski adı Alabarda olan Çamalan köyünde 1890 yılında dünyaya gelmiş, 1923 yılında da genç yaşta hayata veda etmiştir.

Millî Mücadele yıllarını ve İstiklâl Harbini öncesi ve sonrasıyla bilmeden Kabakçı Salih Efe, Yağdığınlı Halil Efe, Gedizli İbrahim Efe gibi vatanperver efeleri tam olarak anlayamayız. Devlet düzeninin ve otoritesinin bozulduğu bir dönemde hem yerli eşkıya ve çetelere hem de Yunanlılara karşı mücadele etmiş olan Kabakçı, etrafında yöre insanının gözü pek, en cesur ve en yiğit olanlarından bir çete oluşturmuştur. Halk arasında buna Dağ Müfrezesi de denmiştir.

Yunan işgaline uğrayan Orhaneli, Harmancık, Keles, Büyükorhan ve Tavşanlı ve çevresinde faaliyet göstermiş olan Kabakçı, Dağ Yöresi’nin Millî Mücadele Tarihinde bahsedilebilecek birkaç önemli şahsiyetinden biridir. Gediz’de İbrahim Efe, Örencik ve Çavdarhisar’da Yağdığınlı Halil Efe, Tavşanlı ve Dağ Yöresi’nde Kabakçı Salih Efe, Yunanlılara karşı memleketi muhafaza ve müdafaa etmiş önemli efelerimizden bir kaçıdır. Efe ile eşkiyayı ayıramayacak kadar cahil olanlar da maalesef bu vatanperver efelerimizi karalamakta hatta daha da ileri giderek hain nitelendirmesi yapmaktadırlar. Onlara şu suali sormak gerekir; Yunanlılara kan kusturan, Dağ Yöresi, Tavşanlı, Emet ve çevresini Yunanlılara dar eden, Cevizdere Savaşında bir bölük Yunan askerini imha eden ölümüyle Yunanistan’da bayram yapılan ve Genelkurmayın yayınlamış olduğu Türk İstiklâl Harbi adlı eserin 192.sayfasında da belirtildiği gibi Türk Subaylarına yardım eden Kabakçı nasıl hain olabilir?. Gerek Kabakçı Salih Efe gerekse Yağdığınlı Halil Efe, Millî Mücadelede önemli faaliyetlerde bulunarak baş tacı edilmesi gereken iki dava adamı olarak tarihteki yerini almışlardır.

Bu yazımda sizlere Kabakçı Salih Efe’nin Millî Mücadeleye olan katkılarından kısaca bahsetmek ve onu daha iyi anlayabilmeniz için resmî raporlar da dahil olmak üzere birkaç örnek vermek istiyorum.

Kabakçı’nın Kuvay-ı Milliye’ye İstihbarat çalışması yapması:

Millî Mücadele döneminde Keles’in Kıranışıklar Köyü’nden Sadettin Efe Keles çevresinde, Harmancık Akalan Köyü’nden Canip Efe’de Harmancık çevresinde faaliyet göstermiştir. Bu iki efe de Kabakçı’nın adamı olup Dağ Müfrezesi içersine yer almıştır.

İstiklâl Harbinde Kuvay-ı Milliyecilerin Bursa’dan Ankara’ya büyük bir gizlilik içinde gönderdikleri haberler, Tavşanlı’da Kabakçı ve adamları tarafından Kütahya’ya ulaştırılmıştır. Bu konuda Yılmaz Akkılıç, Kurtuluş Savaşında Bursa adlı eserinin 428.sayfasında o günleri yaşayan Mehmet Şimşirlioğlu’na dayanarak şunları yazar; “Anadolu’nun Bursa’ya dönük gözü kulağı Uludağ yöresi idi. Bağlantı, dağ köylerinin yurtsever köylüleri ve çeteler aracılığıyla sağlanıyordu. Maksem’de bir muhallebici Mustafa Dayı vardı. Onun çok hizmetleri vardır. Ankara’nın kapısının anahtarı onda idi. O mektupları veya haberleri toplar, bize dağdakilere verir, biz de alır elden ele Tavşanlı’ya gönderirdik. Dağdan odun taşıyanlar, Mustafa Dayı’nın ilk adamlarıydı. Onlar bize getirirlerdi. Bizden daha içerlerde, Keles taraflarında falan (Kabakçı’nın adamları olan) Sadettin Efe, Canip Efe vardı”(Yılmaz Akkılıç Kurtuluş Savaşında Bursa. Sayfa 428)

Kabakçı’nın Cevizdere Savaşı’na katılması:

Demirci Kaymakamı İbrahim Edhem Akıncı’nın 21 Mayıs 1338(1922) tarihinde Müfreze kumandanlarına gönderdiği raporda aynen şunlar yazılıdır; “Müfreze Kumandanlarına. Numara 25. Madde 5- Emet’te Kabakçı düşman aleyhine kalkarak Emetlilerle beraber külliyetli düşman imha etmişler ise de maatteessüf Emet ve birkaç köy yanmıştır.” (İbrahim Ethem Akıncı. Demirci Akıncıları. II.Baskı. TTK. Ankara 1989. Sayfa 239)

Genelkurmayın yayınlamış olduğu Türk İstiklâl Harbi adlı eserde şu bilgiler verilir; “Bu tarihlerde-Mart 1922 sonunda-7’nci Tümenden on silahlı erle Emet bölgesine gelmiş bulunan Yüzbaşı Reşit ve Teğmen Şakir, Türk Kuvvetlerinin ileride girişeceği genel bir taarruzda Yunan Ordusunun gerilerine saldırmak amacı ile gönüllü toplamağa başladılar. Bu bölgedeki çetelerden Kabakçı ve Arif Çavuş gibi kimselerden yardım gördüler. Erenköy, Emet ve Harmancık dolaylarında halka silah ve cephane dağıttılar. İlk çarpışma 24 Nisan’da Emet yakınlarında başlamış oldu. Bundan sonra Kadıköy’de toplanan silahlı halk ile Yayındal’daki Kabakçı müfrezesi bu yörede bulunan 35 kişilik bir Yunan takip müfrezesiyle çarpışarak kayıp verdirdiler” (Türk İstiklal Harbi. II.Cilt, Batı Cephesi. 6’ncı Kısım. Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları. Seri No:1, Ankara 1967. Sayfa 192)

Kabakçı’nın Türk Ordusuyla birlikte Yunanlılara Karşı Savaşması:

Kuvay-ı Milliyeci Demirci Akıncıları reisi ve Demirci Kaymakamı İbrahim Edhem, eserinde yer alan 4 Eylül 1992 tarihli raporunun 4.maddesinde ; “Demirci’den kaçan düşmanın Yenihan civarında Nizamiye Süvarileri ve Kabakçı Efe tarafından bozguna uğratıldığını” belirtmiştir.(İbrahim Ethem Akıncı. Demirci Akıncıları. II.Baskı. Türk Tarih Kurumu. Ankara 1989. Sayfa 358)

Bursa’nın Düşman İşgalinden Kurtuluşunda Kabakçı Efe:

Kurtuluş Savaşında Bursa adlı eserinde Yılmaz Akkılıç şöyle yazar; “O günleri yaşayanlardan Abdürrahim Yücelik şöyle anlatıyordu: Bursa 10 Eylül Pazar gününü 11 Eylül 1338(1922) pazartesi gününe bağlayan gece kurtuldu istiladan. Işıklar semtinden Püskülsüz İsmail çetesi, Pınarbaşı semtinden Kabakçı çetesi şehre girdiler. İnegöl istikametinden gelen 3.Kolordu Komutanı Şükrü Naili Paşa ve emrindeki askeri birlikler 11 Eylül pazartesi sabahı Bursa’ya girdiler” (Yılmaz Akkılıç. Kurtuluş Savaşında Bursa. Sayfa 466)

Kabakçı’nın Ölümüyle Yunanistan’da Bayram Yapılması

Tavşanlı’nın Uluçam(Büyük Aleve) köyünden Rumi 1310-Miladi 1894 doğumlu Doktor Dayı lakaplı İsmail Gökçen, sıhhiye iken Yunanlılara esir düşmüş ve 10 yıl Yunanistan’da esir kaldıktan sonra Türkiye’ye geri dönmüştür. İsmail Gökçen, Kabakçı’nın ölümünü haber alan Yunanlıların “Kabak öldü, Kabak öldü” diyerek bayram yaptıklarına bizzat şahit olduğunu söylemiştir. (İsmail Gökçen. 1894 doğumlu. Uluçam köyü-Tavşanlı)