Deliballılar Köyü, Orhaneliye yakın ve güzel bir köydür. Bir vadi kenarında kurulu olan köyün kenarında Koca Su Deresi bulunuyor. Daha önce yoğun olarak İpek Böcekçiliği yapılırmış. Günümüzde başlıca geçim kaynakları; hayvancılık ve tarım olan köyde, çok miktarda şeker pancarı, sebze ve meyve yetiştirirken, sebze seracılığı da geçim kaynakları arasında yer alıyor. Sebzeciliğin fazla olduğu köyde, biber, domates, karpuz, kavun fideleri yetiştirilip satılıyor. Ticarette oldukça başarılı olan köy halkı, Orhaneli Pazarının büyük bir bölümünü kaplıyor.

            İki Yörük kardeş olan Deli Bali ve Kara İsa, yerleşim yeri olarak, Kara İsa dağlarda hayvancılığı tercih ederken, Deli Bali ise köyün bulunduğu alanda otağını kurmuş. İlk ismi “Deli Balılar” olan köy, günümüzde Deliballılar olarak bilinmektedir. Bursa’ya 57, Orhaneli’ye 6 km uzaklıkta olan Deliballılar köyü, sağ ve sola yayılmış köy evleriyle kara fırınlarda ekmek yapan annelerin gülümsemeleriyle, müsafirleri karşılıyor. Kültürel değerlerine sahip çıkan Deliballılar köyünde süpürgecilik hala yapılan el sanatları arasında bulunuyor.

            Mayısın ilk haftası yapılan köy hayırının yanı sıra, köyde, yılda bir kez Hıdrellez yemeği ve yine yılda bir kez Orhaneli’nin ilk spor kulübü olan, Deliballılar Gençlik ve Spor Kulübü’nün düzenlemiş olduğu, pilav günü yapılıyor. Köyün yanında akan Koca Su Deresi, özellikle hafta sonları balık tutkunlarının uğrak yeri arasında yer alıyor.

            Yapılan kazı çalışmaları neticesinde Doğu Roma İmparatorluğuna ait bir şehir olduğu söyleniyor.

             Merkez köylerden biri olan Deliballılar köyünde 1950 yılına kadar Orhaneli Panayırı yapılıyordu. Köyün yanında akan Koca Su Deresinin diğer yamaçlarına bakıldığında patika gibi görülen şehri, zamanın derebeyi olan Yazıcıoğlu tarafından insan gücü ile yaptırılan, başlangıcı Şükriye(Meyri)’den bitişi Kusumlar Köyüne kadar uzanan su kanalı olduğu anlatılıyor.

             Orhaneli ilçesi Ziraat Odası’nın ilk kurucusu olan Mustafa Yılmaz, inşaat ve marangoz ustalığıyla da bilinen Orhaneli civarında yapmış olduğu 45 minarenin yapımına imza atan ve bunun yanı sıra o dönemin çocuklarına Arapça eğitim vererek eğitici kişiliğiyle de örnek insanlardan biri olarak anılıyor. Bir dönem Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı olan Erdoğan Bilenser’in çocukluğunun bu köyde geçmiş olması köye artı bir değer kazandırıyor.

             Şu an kendi kaderine terk edilmiş, eğitim veremeyecek durumda olan, 1933’te yapılan köy okulu Kusumlar Köy’ünden sonra Dağ Yöresi’ne yapılan 2. okul olarak biliniyor.

kaynak: www.orhanelideturizm.com